Storytelling không chỉ giúp nội dung trở nên sống động mà còn là chìa khóa để thương hiệu, cá nhân và tổ chức truyền tải thông điệp một cách sâu sắc và đáng nhớ. Vậy storytelling thực sự là gì và làm thế nào để viết storytelling thu hút người đọc? Hãy cùng khám phá trong bài viết này.
1. Storytelling là gì?
Storytelling là nghệ thuật kể chuyện nhằm truyền tải thông điệp một cách hấp dẫn, giúp người đọc dễ dàng tiếp thu và ghi nhớ nội dung. Đây không chỉ là công cụ giải trí mà còn là phương thức giao tiếp mạnh mẽ được sử dụng trong marketing, kinh doanh, giáo dục, truyền thông và xây dựng thương hiệu.
2. Sự hình thành và phát triển của storytelling
Chúng ta biết rằng storytelling đã là một phần quan trọng trong cuộc sống con người suốt hàng ngàn năm qua. Mặc dù không thể xác định chính xác thời điểm storytelling xuất hiện, nhưng có thể theo dõi sự phát triển của nó qua các giai đoạn lịch sử. Từ một số tài liệu cho thấy nó đã tồn tại ít nhất 50.000 năm và phát triển qua nhiều hình thức khác nhau.
Ban đầu, con người sử dụng tranh vẽ để kể chuyện với bằng chứng từ các hang động Chauvet (36.000 năm trước). Sau đó, storytelling phát triển qua truyền miệng từ những câu chuyện bên lửa trại đến sân khấu kịch Hy Lạp cổ đại – nơi khái niệm nhân vật chính, phản diện, dàn hợp xướng ra đời.
Khi chữ viết xuất hiện khoảng 3.400 năm trước, storytelling trở nên bền vững hơn với các tác phẩm kinh điển như Epopee Gilgamesh, Iliad và Odyssey. Sự xuất hiện của máy in (năm 1440) giúp storytelling tiếp cận đại chúng, mở đường cho báo chí và văn học.
Đến thế kỷ 20, kể chuyện mở rộng ra nhiếp ảnh, điện ảnh và ngày nay nó phát triển mạnh mẽ qua kỹ thuật số với social media, video games và thực tế ảo (VR). Mỗi thời đại mang đến một cách kể chuyện mới, nhưng bản chất của storytelling – kết nối và truyền tải thông điệp – vẫn không thay đổi.
3. Tại sao storytelling giúp nội dung thu hút hơn?
- Dễ kết nối cảm xúc với người đọc: Storytelling giúp nội dung trở nên gần gũi và dễ đồng cảm hơn. Khi một câu chuyện chạm đến cảm xúc, người đọc sẽ nhớ lâu hơn và cảm thấy gắn kết với thông điệp.
- Giúp nội dung dễ nhớ hơn: Não bộ con người ghi nhớ câu chuyện tốt hơn so với dữ liệu khô khan. Một bài viết chứa storytelling sẽ giúp người đọc tiếp thu thông tin tự nhiên hơn. Ví dụ, kể chuyện về một người thay đổi nhờ tập thể dục sẽ hấp dẫn hơn là liệt kê lợi ích của việc tập luyện.
- Tạo sự khác biệt và thu hút sự chú ý: Trong hàng ngàn nội dung xuất hiện mỗi ngày, kể chuyện giúp nội dung nổi bật hơn. Một thương hiệu có câu chuyện riêng sẽ dễ ghi dấu ấn hơn so với việc chỉ mô tả sản phẩm.
- Thúc đẩy hành động mạnh mẽ hơn: Một câu chuyện hay có thể truyền cảm hứng, thuyết phục người đọc mua hàng, đăng ký hoặc chia sẻ nội dung. Trong từ thiện, kể câu chuyện về một hoàn cảnh khó khăn có thể khiến người xem sẵn lòng quyên góp hơn so với chỉ đưa ra số liệu thống kê.
- Dễ dàng lan truyền trên mạng xã hội: Những câu chuyện hấp dẫn thường có tính lan tỏa cao, dễ viral trên mạng xã hội. Nội dung có yếu tố cảm xúc, bất ngờ hoặc truyền cảm hứng sẽ thu hút lượt chia sẻ nhiều hơn. Ví dụ, các video quảng cáo xúc động từ Thái Lan luôn đạt hàng triệu lượt xem nhờ storytelling mạnh mẽ.
4. Các dạng storytelling phổ biến hiện nay
Có 6 dạng storytelling phổ biến hiện nay đó là:
- Oral Storytelling: Đây là hình thức storytelling lâu đời nhất, tồn tại qua các câu chuyện dân gian, truyền thuyết và diễn thuyết. Ngày nay, nó vẫn phổ biến qua podcast, TED Talks, radio và hài độc thoại.
- Visual Storytelling: Hình ảnh có sức mạnh truyền tải câu chuyện mà không cần nhiều từ ngữ. Từ tranh vẽ, infographic, ảnh chụp, video, đến phim ảnh, tất cả đều giúp nội dung trở nên trực quan và sinh động hơn.
- Data Storytelling: Sử dụng dữ liệu để kể một câu chuyện thuyết phục, giúp thông tin khô khan trở nên dễ hiểu và hấp dẫn hơn. Ví dụ: biểu đồ trực quan, báo cáo kinh doanh sinh động, Google Trends phân tích xu hướng.
- Digital Storytelling: Sử dụng mạng xã hội, website, video ngắn, blog, email marketing để kể chuyện. Hình thức này đang phát triển mạnh nhờ TikTok, YouTube Shorts và các bài viết tương tác trên nền tảng số.
- Brand Storytelling: Các thương hiệu sử dụng storytelling để xây dựng bản sắc và kết nối với khách hàng.
- Immersive Storytelling (VR, AR, AI): Nhờ công nghệ thực tế ảo (VR), thực tế tăng cường (AR), người xem có thể trải nghiệm trực tiếp câu chuyện thay vì chỉ đọc hay nghe.
5. Hướng dẫn cách viết storytelling thu hút người đọc
Để viết kể chuyện thu hút người đọc, bạn cần kết hợp sự sáng tạo, cấu trúc rõ ràng và khả năng kết nối cảm xúc. Dưới đây là hướng dẫn từng bước giúp bạn tạo ra một câu chuyện lôi cuốn:
5.1 Xác định mục tiêu và đối tượng người đọc
Mục tiêu: Bạn muốn người đọc cảm thấy gì sau khi đọc xong? (Cảm động, tò mò, truyền cảm hứng, hay suy ngẫm?)
Đối tượng: Hiểu rõ ai là người đọc của bạn (trẻ em, người lớn, người yêu công nghệ, v.v.) để điều chỉnh ngôn ngữ, phong cách và nội dung phù hợp.
5.2 Bắt đầu bằng một mở đầu cuốn hút
Hãy tạo sự tò mò ngay từ câu đầu tiên. Ví dụ: “Khi tôi tỉnh dậy, chiếc đồng hồ đã ngừng chạy và bầu trời ngoài kia không còn màu xanh nữa.” Sử dụng câu hỏi, hình ảnh sống động hoặc một tình huống bất ngờ để kéo người đọc vào câu chuyện.
5.3 Xây dựng nhân vật đáng nhớ
Tạo nhân vật có chiều sâu với tính cách, động cơ và xung đột riêng. Người đọc thường bị cuốn hút bởi những nhân vật mà họ có thể đồng cảm hoặc tò mò. Chú ý đừng kể hết về nhân vật ngay từ đầu, hãy để họ dần bộc lộ qua hành động và lời nói.
5.4 Tạo cốt truyện có xung đột
Mọi câu chuyện hay đều cần một vấn đề hoặc thử thách để nhân vật đối mặt. Xung đột có thể là:
- Bên trong: Nhân vật đấu tranh với cảm xúc, niềm tin của chính mình.
- Bên ngoài: Đối đầu với người khác, thiên nhiên hoặc hoàn cảnh.
Xung đột là “nhiên liệu” giữ người đọc muốn biết chuyện gì xảy ra tiếp theo.
5.5 Sử dụng cấu trúc ba hồi cơ bản
- Mở đầu: Giới thiệu bối cảnh, nhân vật và vấn đề chính.
- Thân bài: Phát triển xung đột, đưa nhân vật vào những tình huống căng thẳng hoặc bất ngờ.
- Kết thúc: Giải quyết vấn đề (hoặc để ngỏ một cách có chủ ý) và để lại ấn tượng cho người đọc.
5.6 Tạo nhịp điệu và bất ngờ
Hãy xen kẽ giữa những đoạn chậm (mô tả cảm xúc, suy nghĩ) và đoạn nhanh (hành động, đối thoại) để giữ sự hấp dẫn. Thêm một “twist” ở giữa hoặc gần cuối để làm người đọc ngạc nhiên, ví dụ: tiết lộ một bí mật hoặc thay đổi hướng đi của câu chuyện.
5.7 Kết thúc ấn tượng
Bạn không cần phải giải thích mọi thứ. Một cái kết để lại câu hỏi hoặc cảm giác dư âm thường mạnh mẽ hơn.
5.8 Chỉnh sửa và thử nghiệm
Sau khi viết xong, bạn hãy đọc lại để cắt bỏ phần thừa thãi, đảm bảo câu chuyện mạch lạc và cuốn hút suốt từ đầu đến cuối. Chia sẻ với bạn bè hoặc người thân để xem họ có bị lôi cuốn không, và điều chỉnh dựa trên phản hồi.
6. Những sai lầm thường gặp trong storytelling
Storytelling là một công cụ mạnh mẽ giúp nội dung trở nên hấp dẫn và đáng nhớ. Tuy nhiên, nếu không thực hiện đúng cách, câu chuyện có thể mất đi sức hút và không đạt được mục tiêu mong muốn. Dưới đây là 5 sai lầm phổ biến trong nghệ thuật kể chuyện mà bạn cần tránh.
- Câu chuyện quá dài dòng, không đi vào trọng tâm
- Thiếu cao trào hoặc yếu tố bất ngờ
- Nhân vật không có sự phát triển
- Không có kết nối cảm xúc
- Thiếu sự nhất quán với thương hiệu
7. Một số ví dụ thành công khi áp dụng storytelling
7.1 Apple – Chiến dịch “Think Different”
Apple đã sử dụng storytelling để xây dựng thương hiệu của mình không chỉ là một công ty công nghệ, mà là biểu tượng của sự sáng tạo và đổi mới. Trong chiến dịch “Think Different” (1997), Apple kể câu chuyện về những con người vĩ đại như Albert Einstein, Martin Luther King Jr., và John Lennon – những người dám nghĩ khác và thay đổi thế giới. Câu chuyện này không tập trung vào sản phẩm, mà vào giá trị cốt lõi của thương hiệu, khiến khách hàng cảm thấy họ là một phần của điều gì đó lớn lao khi sử dụng sản phẩm Apple.
7.2 Nike – “Just Do It” và câu chuyện của các vận động viên
Nike thường kể những câu chuyện cảm hứng về các vận động viên vượt qua khó khăn để đạt được thành công. Ví dụ, trong quảng cáo về Colin Kaepernick (2018), Nike đã xây dựng câu chuyện về sự hy sinh và lòng tin vào giá trị cá nhân, với thông điệp “Believe in something, even if it means sacrificing everything”. Storytelling ở đây không chỉ bán giày, mà còn gắn kết thương hiệu với những giá trị xã hội mạnh mẽ, tạo sự đồng cảm và trung thành từ khách hàng.
7.2 Coca-Cola – Chiến dịch “Share a Coke”
Coca-Cola đã biến sản phẩm của mình thành một phần của câu chuyện cá nhân bằng cách in tên người lên chai nước. Chiến dịch “Share a Coke” (2011) khuyến khích mọi người chia sẻ một lon Coke với bạn bè, người thân, từ đó tạo ra những câu chuyện nhỏ về kết nối và tình cảm. Storytelling ở đây không nằm ở quảng cáo dài dòng, mà ở trải nghiệm thực tế mà khách hàng tự tạo ra và chia sẻ.
Như vậy, bài viết trên đã cung cấp các thông tin về storytelling là gì cũng như cách viết storytelling thu hút người đọc, hy vọng rằng những kiến thức này sẽ giúp bạn áp dụng thành công nghệ thuật kể chuyện vào công việc và cuộc sống.
