Bên cạnh những lợi ích mang lại, việc sử dụng giọng nói nhân tạo sai mục đích đang trở thành một vấn đề đáng lo ngại, đe dọa đến an ninh, trật tự và đạo đức xã hội. Bài viết dưới đây sẽ nêu rõ các vấn đề trên đồng thời đưa ra một số cách để nâng cao nhận thức người dùng.
1. Lạm dụng giọng nói nhân tạo sai mục đích
Việc sử dụng giọng đọc nhân tạo sai mục đích gây ra nhiều vấn đề về quyền riêng tư và bảo mật thông tin.
1.1. Tạo nội dung giả mạo
Nhiều cá nhân, tập thể đã sử dụng TTS để tạo ra các đoạn âm thanh giả mạo giọng nói của người khác nhằm mục đích lừa đảo. Những giọng nói nhân tạo này có thể được sử dụng để thực hiện các hành vi lừa đảo như lôi kéo đầu tư sai trái, yêu cầu chuyển tiền khẩn cấp hoặc giả mạo danh tính để tiếp cận thông tin nhạy cảm.
Ngoài ra, các hoạt động điều tra, thu thập chứng cứ của điều tra viên đã chứng minh rằng công nghệ Text to Voice còn được dùng để đột nhập vào các tài khoản ngân hàng sử dụng xác thực giọng để chiếm đoạt tài sản.
1.2. Phát tán thông tin sai lệch
Nhiều người đã lợi dụng công nghệ tổng hợp giọng nói để tạo ra các đoạn âm thanh chứa đựng thông tin sai lệch hoặc tuyên truyền các thông điệp mang tính chất kích động, chống phá. Nghiêm trọng hơn, việc sử dụng giọng nói AI từ một người có sức ảnh hưởng để truyền tải những thông tin không chính xác có thể khiến công chúng dễ dàng tin tưởng và lan truyền nhanh chóng. Những tin tức, cuộc gọi giả mạo Deepfake này không chỉ gây tổn hại về danh tiếng cho cá nhân lẫn tổ chức mà còn tạo ra những hệ lụy nghiêm trọng trong cộng đồng.
1.3. Quấy rối và lạm dụng
Sử dụng các công cụ chuyển văn bản thành giọng nói (Text to Speech) nhằm mục đích phát tán các thông điệp đe dọa hoặc quấy rối. Các thông điệp này dù không có giọng thật của người gửi nhưng nó vẫn phần nào gây ra áp lực tâm lý và tổn thương đáng kể cho người nhận. Đây là một hình thức quấy rối hiện đại, khó phát hiện và xử lý hơn so với các hình thức truyền thống.
1.4. Xâm phạm quyền riêng tư
Tự ý sử dụng giọng đọc của người khác để tạo giọng đọc nhân tạo mà không xin phép là một trong những vấn đề đạo đức của chuyển văn bản thành giọng nói có thể dẫn đến việc xâm phạm dữ liệu cá nhân. Vì theo quy định của pháp luật, giọng nói cá nhân là một loại dữ liệu cá nhân được bảo vệ trước các hành vi vi phạm. Tùy thuộc vào mức độ vi phạm, các biện pháp xử lý có thể bao gồm hành chính, dân sự hoặc hình sự.
1.5. Một số hình thức lạm dụng khác
- Tạo deepfake: Ngoài việc giả mạo giọng nói, công nghệ chuyển văn bản thành tiếng nói còn kết hợp với các công nghệ khác để tạo ra các video deepfake, nơi khuôn mặt của một người được thay thế bằng khuôn mặt của người khác, đồng thời lồng ghép cả giọng nói giả mạo. Điều này gây ra hậu quả nghiêm trọng đến danh tiếng và cuộc sống cá nhân của nạn nhân.
- Tự động hóa cuộc gọi: TTS được sử dụng để tạo ra các cuộc gọi tự động hàng loạt nhằm mục đích bán hàng, khảo sát hoặc lừa đảo. Những cuộc gọi này thường rất khó phân biệt với cuộc gọi thực tế, gây ra sự phiền hà cho người nhận.
2. Nâng cao nhận thức người dùng
2.1. Xây dựng chính sách bảo mật dữ liệu rõ ràng
Các tổ chức cần thiết lập các quy định và chính sách rõ ràng về việc sử dụng giọng nói nhân tạo. Các quy định này cần bao gồm các biện pháp bảo vệ quyền riêng tư, hạn chế việc tạo nội dung giả mạo và xử lý nghiêm các hành vi lạm dụng. Đồng thời, đảm bảo rằng các chính sách này dễ hiểu và dễ tiếp cận cho người dùng, giúp họ nhận thức rõ về quyền lợi và nghĩa vụ của mình khi sử dụng công nghệ này.
2.2. Các biện pháp bảo mật dữ liệu người dùng
Thiết lập các biện pháp kiểm soát quyền truy cập nghiêm ngặt để đảm bảo rằng chỉ những người có thẩm quyền mới có thể truy cập và xử lý dữ liệu giọng nói cá nhân. Đồng thời, hãy cung cấp cho người dùng quyền kiểm soát đối với dữ liệu của mình, bao gồm khả năng xem, chỉnh sửa hoặc xóa dữ liệu khi cần thiết.
Song song với đó, việc đầu tư vào các công nghệ bảo mật tiên tiến cũng là một giải pháp hữu hiệu. Các biện pháp bảo mật như mã hóa dữ liệu, kiểm soát truy cập đa lớp và cập nhật thường xuyên hệ thống sẽ giúp ngăn chặn các cuộc tấn công từ bên ngoài và bảo vệ dữ liệu giọng nói khỏi bị rò rỉ hoặc sử dụng trái phép.
2.3. Xây dựng tính minh bạch
Người dùng cần biết rõ khi nào họ đang tương tác với giọng nói AI thay vì với con người. Việc này không chỉ để người dùng có cái nhìn chính xác hơn về công nghệ mà còn giúp họ xây dựng niềm tin vào các dịch vụ mà họ đang sử dụng. Minh bạch là yếu tố quan trọng trong việc xây dựng lòng tin và nâng cao nhận thức của người dùng.
2.4. Tăng cường giáo dục người dùng
Để nâng cao nhận thức người dùng, các cơ quan, tổ chức cần thiết lập các chương trình đào tạo để hướng dẫn người dùng về cách sử dụng công nghệ tổng hợp âm thanh một cách an toàn và có trách nhiệm. Các chương trình này có thể bao gồm việc phổ biến kiến thức về các rủi ro tiềm tàng và cách phòng tránh, khuyến khích người dùng báo cáo các trường hợp vi phạm.
Công nghệ chuyển văn bản thành giọng nói mang đến nhiều tiện ích nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro về quyền riêng tư và bảo mật. Bài viết trên đã chỉ ra các vấn đề và đưa ra giải pháp, tuy nhiên để bảo vệ dữ liệu giọng nói của mình, mỗi chúng ta cần chủ động nâng cao kiến thức về bảo mật thông tin, lựa chọn các ứng dụng đáng tin cậy và cảnh giác với các yêu cầu truy cập dữ liệu bất thường.
